بررسی تأثیر الگوهای رفتاری مردم بر ساماندهی فضاهای عمومی، نمونه موردی: پارک حاشیه چمران شیراز

امروزه با افزایش سرعت تغییرات و تحولات پدیده های مختلف؛ شیوه زندگی، تفکرات و نیاز های مردم نیز در حال تغییر است. از آنجا که سمت و سوی زندگی مردم متناسب با شرایط امروز در حال انزوای بیشتر می باشد، نگاه به زندگی جمعی مردم مستلزم تأمل بیشتری است. نیاز مردم به مکان هایی جهت تعاملات اجتماعی و رفع نیازهای روانی به یکی از ملزومات زندگی شهری تبدیل شده است. فضاهای عمومی دارای نقشی اساسی از بعد عملکردی و کالبدی در توسعه و برنامه ریزی شهری در رفع نیازهای انسانی دارند. بسیاری از نظریه پردازان شهری آن را به عنوان یکی از اجزای اصلی یک سیستم شهری مناسب می دانند، زیرا در کنار نقش کارکردی خود با تعاملات قوی اجتماعی باعث افزایش حس اجتماع می شود. اگر چه امروزه با غفلت از آنها در فرایند برنامه ریزی شهری، در حال از دست دادن اهمیت خود هستند و دسترسی و استفاده از این فضاها کاهش یافته است. به منظور پویایی بیشتر این فضاها در جهت برآورده ساختن نیاز مردم باید به رفتارهای شکل-دهنده ی این فضاها توجه کرد و آنها را مورد بررسی قرار داد. از آنجایی که کارایی فضاهای شهری به دلیل عدم انطباق نیازها با فرم فضا در سطح پایینی می باشند این امر لزوم توجه به برنامه ی اصولی و مبتنی بر رفتار مردم را می طلبد. پارک حاشیه شهید چمران به عنوان بزرگ ترین پارک حاشیه کشور(به طول تقریبی 4 کیلومتر ) در شمال شهر شیراز در جوار باغ های قصرالدشت به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب شد. این پارک با قرار گیری در امتداد رودخانه فصلی شهر به عنوان یکی از نشانه های شناخته شده شهر است که با وجود عملکردهای فراشهری در آن، انسان ها با فرهنگ ها و عقاید مختلف در آن حضور می یابند. بنابراین در درک نقش رفتار و یافتن معیارهای مهم و تأثیر گذار بر فضا بسیار مفید است. در این پژوهش پس از جمع آوری مبانی نظری و رسیدن به شاخص های تأثیر گذار رفتار بر فضا، به تحلیل جز به جز فضا در راستای اهداف پایان نامه پرداخته شد. هدف شناسایی محرک ها و تقویت کننده های رفتاری در قالب نیازها و قابلیت های محیطی و تعیین اصول برنامه ریزانه با نگرش رفتاری بود. علاوه بر تحلیل کیفی به تحلیل کمی شاخص ها با استفاده از پرسشنامه و از طریق ابزار spss پرداخته شد. نتیجه این تحلیل ها تأثیر مستقیم رفتار بر فضا و فضا بر رفتار را نشان داد به گونه ای که نیازها نتیجه ی تأثیر رفتار بر فضا است و قابلیت محیط زمینه ساز انجام رفتارها بود. در پایان به منظور افزایش سطح کارایی فضا پیشنهاداتی ارائه گردید.